Is artrose al bij jongeren te herkennen?

Wie krijgt er artrose?

Van artrose verwachten we over het algemeen dat oudere mensen van boven de vijftig eraan lijden. Dat klopt natuurlijk ook, maar voordat mensen last krijgen van artrose, zijn er vaak al decennia lang allerlei factoren aan het werk geweest die de artrose in de hand gewerkt hebben.

• Wat zijn die factoren?
• Hoe kunnen we al op jonge leeftijd herkennen hoe groot de kans is dat we op latere leeftijd artrose zullen krijgen?
• Wat kunnen we doen om artrose te voorkomen of in ieder geval uit te stellen?
• Zal artrose ooit genezen kunnen worden?

Factoren die het risico op artrose vergroten en wat we kunnen doen om artrose te voorkomen

Ouder worden.

Aan ouder worden valt uiteraard niets te doen. We kunnen natuurlijk wel ons best doen om zo gezond mogelijk ouder te worden.

Vrouw zijn.

Vrouw zijn is ook een gegeven. Maar misschien heeft het feit dat vrouwen vaker artrose krijgen, er ook wat mee te maken dat vrouwen over het algemeen minder comfortabele schoenen dragen dan mannen. Het lopen op hoge hakken kan bijvoorbeeld een rol spelen bij het ontstaan van knieartrose. Het dragen van degelijke schoenen is goed voor het hele lichaam. Reserveer de hoge hakken voor speciale gelegenheden waarbij u niet veel hoeft te lopen of te staan.

Overbelasting door herhaalde bewegingen en zware druk. Mensen die veel moeten knielen, hurken en zwaar tillen op hun werk, lopen meer kans om artrose te ontwikkelen door de constante belasting van de gewrichten.

• Zorg voor een correcte houding bij het tillen. De aanwijzingen voor correct tillen zijn meestal gericht op het voorkomen van rugpijn, maar het is net zo belangrijk voor de andere gewrichten van het lichaam.
• Til niet te zwaar. In 2007 heeft de Hoge Raad vastgesteld dat een werkgever voor mechanische hulpmiddelen moet zorgen wanneer er meer dan 23 kg getild moet worden. Dan moet u denken aan apparatuur als heftrucks, takels, jukken, hijskranen, karretjes, krikken, enzovoorts. Vraag daarom. Ook met één keer te zwaar tillen kunt u iets aanrichten waarvoor u uw leven lang de tol betaalt.
• Draag goede kniebeschermers, wanneer u veel op uw knieën moet werken.
• Wanneer u in uw vrije tijd in de tuin werkt, is het ook een goed idee een kussentje onder uw knieën te leggen.
• Op uw knieën de vloer dweilen doet uw knieën ook geen goed. Koop een dweil op een steel. Als u echt op uw knieën moet zitten, leg er dan een kussentje onder.
• Neem regelmatig een korte pauze, zodat uw gewrichten niet te lang achter elkaar belast worden. Als u rustig werkt, gebeuren er ook minder snel ongelukken die niet alleen acute gevolgen kunnen hebben, maar ook blessures kunnen veroorzaken die op den duur tot artrose leiden.

Sport. Voetbal, hockey, tennis, hardlopen en fitness kunnen de gewrichten overbelasten en op den duur tot artrose leiden.

• Lichaamsbeweging is goed. Ook als u al artrose hebt, moet u in beweging blijven, maar alles met mate. Te veel en onoordeelkundig trainen is niet goed. Dat belast de gewrichten te zwaar, en kan al op jonge leeftijd tot beschadigingen leiden die duiden op artrose. Het lichaam heeft ook rust nodig. Meer is niet beter.
• Bij bepaalde sporten, zoals rolschaatsen of skeeleren, zijn kniebeschermers onontbeerlijk.

Blessures. Vooral knieblessures komen veel voor en kunnen beschadigingen veroorzaken die later tot artrose leiden.

Voorzichtig zijn en blessures serieus nemen. Geef ze vooral de kans om te genezen. Operaties om het kraakbeen te herstellen zijn al mogelijk, maar ze worden alleen toegepast bij jonge mensen met recent letsel, en zijn slechts in beperkte mate beschikbaar. Stichting Artrose Zorg zet zich in voor het verbeteren van de methodes en het beschikbaar komen van deze operaties voor meer mensen. Maar we zijn er nog niet, dus voorkom kraakbeenschade zo veel mogelijk.

Andere ziektes, zoals reumatoïde artritis of jicht, kunnen artrose veroorzaken. Andere voorbeelden zijn stofwisselingsziekten zoals hemochromatose, waarbij de opname van ijzer niet goed is gereguleerd, en acromegalie, de overproductie van groeihormoon.

Wees in ieder geval alert op de mogelijkheid van artrose en ga voorzichtig met uw gewrichten om, als u één van deze ziektes hebt.

Overgewicht, vooral ernstig overgewicht, kan ook het ontstaan van artrose bevorderen. Dat geldt niet alleen voor gewrichten waarvan het duidelijk is dat ze door overgewicht zwaarder belast worden, zoals de heupen en de knieën, maar ook voor de handen.

Afvallen. Zelfs een paar kilo kwijtraken maakt de belasting van de gewrichten al een stuk minder. Minder belasting helpt het ontstaan van artrose te voorkomen of uit te stellen. Ook als u al artrose ontwikkeld hebt, geeft het de gewrichten verlichting als er minder gewicht op ze rust. En dat betekent minder pijn voor u.

Heupdysplasie. Dit is een aangeboren afwijking waarbij het heupgewricht nog niet voldoende ontwikkeld is. Het komt in Europa voor bij 2 tot 4 procent van de geboortes. Het probleem herstelt zich in 90 procent van de gevallen spontaan in de eerste drie maanden. Heupdysplasie kan leiden tot heupartrose op middelbare leeftijd.

In Nederland controleren de consultatiebureaus of zuigelingen heupdysplasie hebben. Let er bij uw kind op dat het ook gebeurt. Als het kind op de leeftijd van drie maanden nog steeds last heeft van heupdysplasie, krijgt het een tijdje een spreidbroek aan die de heupkop in de ideale positie in de heupkom houdt. Als dat tijdig gebeurt, zijn er op latere leeftijd geen operaties nodig.

Artrose in de familie. Er is nog geen duidelijke genetische oorzaak voor artrose gevonden, dus waarschijn­lijk is het een samenspel van oorzaken waar veel genen bij betrokken zijn. Ook in Nederland wordt er onderzoek gedaan naar de invloed van genen op het ontstaan van artrose.

Wees alert als er in uw familie veel artrose voorkomt. Ga extra voorzichtig met uw gewrichten om.

Tien gouden regels voor verstandig tillen

Dit zijn de adviezen van het Kenniscentrum Arbeid en Klachten Bewegingsapparaat die u kunnen helpen met verstandig tillen in werksituaties. Deze regels komen natuurlijk ook van pas bij het tillen in het dagelijks leven.

1. Buk en til niet onnodig, gebruik waar mogelijk hulpmiddelen.
2. Verstandig tillen kost net zo veel tijd als onverstandig tillen: doe het dus met verstand.
3. Bedenk vooraf hoe en waarheen de last verplaatst moet worden, zodat er rekening gehouden kan worden met eventuele moeilijkheden.
4. Bepaal vooraf het gewicht van de last; til niet te veel ineens. Vraag anderen om hulp bij zware en grote voorwerpen.
5. Sta steeds recht voor de last; til nooit met gedraaide rug: verplaats de voeten als er gedraaid moet worden.
6. Bepaal het zwaartepunt van de last en zoek een goede balans alvorens met het echte tillen te beginnen.
7. Til met twee handen, houd de last zo dicht mogelijk bij het lichaam, til niet hoger dan schouderhoogte.
8. Buig door de knieën, de rug mag eventueel een beetje gebogen worden, beweeg langzaam. Gebruik vooral de buik- en beenspieren.
9. Zorg dat de weg vrij is van obstakels, gebruik stroeve schoenen bij gladde vloeren.
10. Luister naar het lichaam: neem signalen serieus. Beginnende klachten kunnen snel erger worden.

Hoe kan artrose eerder opgespoord worden?

In 2011 heeft dr. Garry Gold van de Stanford universiteit in Californië een methode ontwikkeld waardoor met een natrium MRI-scan al kort na een blessure een tekort aan glycosaminoglycanen kon worden opgespoord. Glycosaminoglycanen vormen een belangrijk bestanddeel van collageenrijke weefsels, zoals kraakbeen, botten, bindweefsel, en van de synoviale vloeistof (gewrichtsvloeistof).

Dr. Gold onderzocht sporters die recent een blessure aan de voorste kruisband in de knie hadden gehad. Zo’n blessure verdubbelt de kans om twintig jaar later artroseklachten te krijgen. Bijna alle onderzochte sporters hadden een tekort aan glycosaminoglycanen.

Ook aan het Erasmus MC in Rotterdam vindt onderzoek plaats bij mensen bij wie recent de voorste kruisband gescheurd is. Er wordt gekeken welke veranderingen wanneer optreden. Hier zegt men zelfs dat de kans dat men tien à twintig jaar na zo’n blessure artrose in de knie heeft, 75 procent is.

Oorzaak van artrose op het spoor?

Een andere medewerker van de medische faculteit van de Stanford universiteit, dr. William Robinson, is één van de auteurs van een artikel dat in november 2011 in Nature Medicine is verschenen.

Het is al langere tijd bekend dat er zich ontstekingscellen bevinden in gewrichten met artrose, zij het niet zo veel als bij reumatoïde artritis. De studie heeft uitgewezen dat schade aan een gewricht het complementsysteem in werking zet. Het complementsysteem is een aangeboren verdedigingssysteem tegen ziekteverwekkers dat meteen aan het werk gaat. Het hoeft een ziekteverwekker dus niet eerst te herkennen, zoals de witte bloedcellen.

Wat er gebeurt, wordt de complementcascade genoemd. Bij een onderzoek bij muizen bleek dat de muizen die een eiwit misten dat de complementcascade afremde, sneller artrose ontwikkelden dan muizen die dat eiwit wel hadden.

Recent onderzoek lijkt te suggereren dat het complementsysteem ook bijdraagt aan ziektes als Alzheimer en maculaire degeneratie, een beschadiging van de gele vlek in het oog die op den duur tot blindheid leidt.

Een medicijn dat het complementsysteem stillegt, zou te gevaarlijk zijn, omdat dit systeem ons beschermt tegen bacteriologische infecties. Maar iets wat plaatselijk voor beperkte tijd toegediend zou kunnen worden, zou mogelijk een oplossing kunnen zijn.

Dit zijn hoopgevende signalen. Er wordt veel onderzoek gedaan om artrose vroeger op te sporen en om de oorzaken van artrose te ontdekken. Maar we zijn er nog lang niet. Voorlopig kan artrose niet genezen geworden, dus wees zuinig op uw gewrichten.